Paspayı Çeşitleri

Paspayı Nedir?

Paspayı nedir diye soracak olursanız? Paspayı inşaat demirlerinin yani donatı ismi ile bildiğimiz yapı elemanlarını zeminden yukarı kaldırmak için kullanılan ara aparattır. Paspayı kullanımı ile beton, donatı ile kalıbın arasından akabilir. Net beton örtüsü olarak geçen paspayı kolon, perde, döşeme ve kiriş gibi betonarme yapı elemanlarında dış kısımda yer alan donatının dış yüzü ile beton dış yüzeyi arasında yer alan kalınlık ölçüsüdür.

Paspayı ve çeşitleri yapı elemanlarını korozyon ve dış etkenlerden korumak için sıklıkla kullanılmaktadır. Bunların yanı sıra yağmur, nem, farklılaşan hava şartları ve yangın gibi dış etkenlerde yapıları korumaktadır.

Paspayı Kullanım Amacı Nedir?

Paspayı, yapı elemanlarını dış etkenlerden korumak için bırakılır. Dış etkenlerden kasıt hava, yağmur, rutubet, değişen hava koşulları olabileceği gibi yangın etkisi de göz önüne alınabilir. Yapı malzemeleri kategorimizde yer alan paspayı çeşitleri en uygun fiyatlarla sizlere sunulmuştur.

Yapı elemanlarında kullanılan çelik donatılar hava ve su gibi etkilerle doğrudan temas kurmaları halinde korozyona uğrarlar. Bu korozyon neticesinde çelik donatılarda dayanım kaybı yaşanacağı şüphesizdir.

Kullanılan Paspayı Ölçüleri Nasıl Olmalıdır?

Şantiyede paspayı ölçüsü olarak kullanılacak değerler projesinde belirtilen değerleri dikkate alınmalıdır. Peki projede bu değerler nasıl belirlenir kabaca anlamaya çalışalım. Yapı malzemeleri kategorimizde yer alan paspayı çeşitleri için ürünleri inceleyin.

TS 500’e göre net beton örtüsünün, diğer bir değişle paspayı ölçüsünün minimum değerleri aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir:

Betonarme temellerde 50 mm‘den az olmaması istenmektedir.

Bir doğrultuda çalışan plak döşemelerde 15 mm‘den az olması istenmemektedir.

İki doğrultuda çalışan plak döşemelerde 15 mm‘den az olması istenmemektedir. Betonarme kirişlerde paspayının, özel yapılar dışında, dıştaki elemanlarda 25 mm‘den; içteki elemanlarda ise 20 mm‘den az olması istenmemektedir. Elverişsiz çevre koşulları durumunda ve daha fazla yangın güvenliği gerektiren durumlarda bu değerler arttırılmalıdır.

Yani söz konusu Yangın Yönetmeliğinde yangına 120 dakika dayanıklı olması gereken betonarme elemanlarda paspayı kalınlığı kolonlarda en az 35 mm, kirişlerde en az 25 mm, döşemelerde en az 20 mm olarak belirtilirken daha az yangın dayanımı gereken taşıyıcılar için ise (örneğin temeller) TS 500 standardına uyulacağı belirtilmektedir. Uygulama yapılıyorsa paspayı ölçüsü olarak projesinde belirtilen değerler dikkate alınmalıdır.

Paspayı Ölçüleri Neye Göre Değişir?

Çelik donatıların dış etkenlere doğrudan ya da dolaylı olarak maruz kalma riskinin bulunduğu bölgelerde paspayının artırıldığı görülmektedir. Örneğin temelleri ele alacak olursak temel bölümü zemin ile temas halinde bulunmasından kaynaklı olarak her zaman için su sızıntısı ve rutubet riskiyle karşı karşıyadır. Bu açıdan bakıldığında temel betonunda bırakılacak paspayının; kolon, döşeme ve kiriş gibi elemanlarda bırakılacak paspayına oranla daha fazla olması gerektiği düşünülebilir.

Diğer taraftan deniz kenarında bulunan ve nem-rutubetin oldukça yüksek oranlarda seyrettiği bölgelerde ise betonarme elemanların dışa bakan (yani havayla doğrudan temas eden) yüzeylerinde paspayını artırmanın faydalı olabileceğini düşünülmektedir.

Paspayını Ne Kadar Artırabiliriz?

Paspayının minimum ölçüleri TS 500 ve Yangın Yönetmeliğinde alt değerler olarak belirtilmektedir. Ancak özel koşullara göre paspayı değeri artırılabilir. Bu noktada merak edilen konu ise paspayı değerinin ne kadar artırılabileceğidir. Bir üst limit bulunmuyorsa istediğimiz kadar artırmamızda bir sakınca bulunur mu?

Aslında ilk bakışta paspayı mesafesinin fazlaca olması, donatının korozyondan korunması ve yangın etkilerine daha üzün süre dayanabilmesi bakımından uygun gibi gözükmektedir. Ancak faydalı yükseklik kavramını dikkate alarak konuya yaklaşırsak; paspayı mesafesinin gereğinden fazla bir şekilde artırılması durumunda kesit kapasitesinin düşeceği; bunun bir sonucu olarak yeniden kesit hesabına giderek ilave donatı kullanımına gerek duyulabileceği; böylelikle maliyet artışı gibi istenmeyen durumların ortaya çıkabileceği düşünülmelidir.

Paspayı Ürün Modelleri ve Çeşitleri

Çelik donatı mesafelerinin şantiyede doğru ve pratik bir biçimde uygulanabilmesi adına çeşitli paspayı elemanları kullanılabilmektedir. Son dönemde genellikle plastik paspayı elemanların kullanımına sıkça rastlanmaktadır.

Paspayı çeşitleri olarak perde ve kolon tipi, ayaklı tip perde döşeme elemanları, kapalı tip, ağır tip döşeme, mandal tipi döşeme, çember tip döşeme, ray tipi döşeme, fore kazık tipi paspayı elemanlarıdır. Ayrıca birleşim bölgelerine özel paspayı elemanları, norm tipi radye temel paspayı elemanları gibi değişen çeşitleri de bulunmaktadır.